ใจเจ

พระกษิติครรภ์โพธิสัตว์

ชาวโลกฝึกธรรมทานเจใจ            สงบใสจิตวิญญาณกิเลสลา

กล่อมเกลามวลศิษย์เลี้ยงอัตตา      ไม่บำเพ็ญชะตาน่าเวทนา

    ความหมายของการรับประทานเจ ต้องบำเพ็ญที่ใจ ถ้ากล่าวโดยลึกซึ้งบริสุทธิ์ล้วนของคำว่า “เจ”  ก็ต้องเกี่ยวข้องถึงคำว่า “ศีล” เป็นคุณธรรมที่สูงสุดของศาสนาทั้งสาม (พุทธ เต๋า หยู้) น่าเสียดายที่ชาวโลกนับแต่เล็กจนเติบใหญ่และจนกระทั่งแก่ ก็ยังไม่เข้าใจถึงส่วนการเลี้ยงชีพของสรรพสิ่ง ดังนั้นจึงไม่รู้จักรสชาติอันแท้จริงของศีลเจ ในหนังสือรากผักว่า “หวานเข้มมัน หาใช่รสแท้ รสแท้คือจืด” อันมนุษย์ที่อยู่ท่ามกลางจักรวาล การรักษาดำรงชีวิตนั้นก็มีมหาธรรมอยู่ด้วย

    ไม่เพียงแต่การรับประทานเจเท่านั้น ใจที่ไม่มีความคิดฟุ้งซ่านก็เป็นเจด้วย ถือได้ว่าขจัดเอา “โลภ โกรธ หลง รัก ชั่ว อยาก รูป เสียง กลิ่น รส ผัสสะ ธรรมารมณ์” ที่ไม่ดีทั้งปวงออกไป คัมภีร์วเม่งเสี่ย “รีบละเว้นการฆ่าสัตว์ปล่อยชีวิต ไม่รับประทานเนื้อโคกระบือและสุนัข ก็อาจพ้นจากโทษทัณฑ์ขุมนรก” คัมภีร์สรรนิพนธ์ของขงจื่อว่า “ความหมายศีลเจของขงจื่อภายหลังชำระร่างกายแล้ว ต้องใส่เสื้อผ้าที่สะอาดที่ทำด้วยผ้า เสื้อผ้าชุดนอนต้องมีความยาวเลยตัวมากึ่งหนึ่ง ต้องงดของคาวและสุรา และอยู่ในที่ ๆ เคยอยู่ (หมายถึงจำศีล ไม่เที่ยวไปในที่ต่าง ๆ) แม้จะมีคนชั่ว ถ้าถือศีลเจอาบน้ำชำระกายแล้ว ก็สามารถเซ่นไหว้พระเจ้าได้” ในคัมภีร์อี้จิงว่า “สิ่งศักดิ์สิทธิ์ถือเอาศีลเจเป็นบุญกุศลของเทพเจ้า” คัมภีร์จางจื่อหยวนหุยถามท่านขงจื่อว่า “ใจเจ” ขงจื่อตอบว่า ให้จิตใจแน่วแน่เป็นหนึ่งไม่ใช้หูฟังแต่เอาใจมาฟัง ไม่ใช้ใจฟังแต่เอาลมหายใจมาฟัง การใช้หูฟังก็ได้ยินเแต่เสียง การใช้ใจฟังรายละเอียดที่เข้ากับใจตนเอง แต่ลมหายใจนั้นว่างเปล่า มันรับแต่ละสิ่งอย่างได้ หลักธรรมอันแยบยลต้องอยู่ในที่ว่างเปล่าสะอาดเท่านั้นจึงยืนอยู่ได้ ว่างเปล่าสะอาดก็คือ “ใจเจ”

    ดังนั้น ที่กล่าวว่า “ขันธ์ทั้งห้าว่างเปล่า” ในบารมีหกสามารถขจัดพิษในใจได้ เช่น ทานบารมีขจัดความโลภตระหนี่ได้ ศีลบารมีขจัดการล่วงประเวณีได้ ขันติบารมีขจัดความโกรธ วิริยะบารมีขจัดความเกียจคร้าน ฌาณบารมีขจัดความฟุ้งซ่านได้ ปัญญาบารมีขจัดความโง่หลง ใจเป็นหนึ่งได้สมาธิสงบ จากศีลเจก็ขจัดผู้ละเมิดศีลห้าได้ จะไม่เห็นการฆ่า ไม่ฆ่าเอง ไม่ฆ่ามาให้เรา หยุดความชั่ว เชิดชูความดี ขจัดความขุ่นเหลือความใส สิ้นสุดเหตุต้นผลกรรมบ่มความเมตตาที่ว่าปลุกตื่นโลก

    มีคำว่า “พุทธอยู่ภูผาญาณอย่าหาไกล ภูผาญาณอยู่ที่ใจเจ้า ทุก ๆ คนมีเจดีย์ภูผาญาณ ให้บำเพ็ญใต้เจดีย์ภูผาญาณนี้” หากปฏิบัติตามสิกขาบทของอาตมา โอบอุ้มความสมถะของเหล่าจื่อ รักษาความถ่อมตนของขงจื่อ “สมถะ” คืออดทนต่อทุกข์ สงบอารมณ์ทำเสียงอ่อน ถ้าทำได้จริงก็ไม่ต้องมาทุกข์ต่อการหมุนเวียน “ถ่อมตน” คือไม่เย่อหยิ่งไม่โลภไม่ฟุ้งซ่านไม่หลงโง่เขลา สี่ประการนี้จำให้ดี จิตเดิมก็จะสดใสเอง อย่างนี้จึงนับว่าเป็นมนุษย์สมบูรณ์