ถอยก้าวหนึ่งฟ้ากว้าง
ลิ้มปึ้งง้วง
พระภิกษุถุงย่ามเขียนคติธรรมบทหนึ่งว่า “มือถือกล้าดำเต็มนา ก้มหัวเห็นฟ้าในน้ำ อายตนะทั้งหกสะอาดหมดจดจึงเป็นธรรม ถอยหลังก้าวที่แท้มุ่งหน้า”
ความสุขอันแท้จริงมิใช่หล่นลงมาจากฟ้า แต่เกิดท่ามกลางการต่อสู้ ข้าพเจ้าคิดว่าความสุขอันแท้จริงไม่ใช่ค้นหาด้วยใจจดจ่อ และก็ไม่อยู่กับการหลบหนีความเจ็บทุกข์ แต่ทว่าความเจ็บทุกข์ที่ไม่จำเป็นก็อย่าให้มันกร้ำกรายเข้ามา เพราะถ้าหากปราศจากความเจ็บทุกข์ก็ถือว่าเป็นบุญวาสนา เพราะบุญวาสนาสามารถทำให้คนมีความสุข
สาเหตุส่วนใหญ่ที่ก่อเกิดความเจ็บทุกข์ ก็อยู่ที่ความใคร่อยากที่ไม่สมหวัง ด้วยเหตุนี้ การไปไม่ถึงจุดสูงสุดตามความคิดของตนเอง เป็นสาเหตุแห่งเจ็บทุกข์ กับบุคคลอื่นที่เกินระดับความคาดหวังจนสูญเปล่าก็ทำให้ใจผิดหวัง ระหว่างสามีภรรยาที่ต่างแสวงหาเรียกร้องซึ่งกันและกันแต่ไม่ได้ก็พูดจาไม่ดีใส่กัน ตลอดจนเรื่องราวต่าง ๆ ที่ไม่โปร่งใสก่อให้เกิดโทสะ เหล่านี้เป็นต้น
ทำไมพวกเราไม่ถอยสักก้าวหนึ่งแล้วคิด มาเข้าใจถึงศักยภาพของตนเอง แล้วกำหนดหลักการที่สามารถเป็นไปได้ ลดความใคร่อยากของตนเองให้น้อยลง รู้จักพอก็สุขเสมอ เคารพความพอใจและศักยภาพของผู้อื่น จงอย่าได้คาดหวังให้ผู้อื่นมาสนองความต้องการของตนเองอย่างเหมาะสม กับเรื่องราวที่ยังไม่สามารถเห็นประจักษ์ ที่ให้ตนเองปล่อยวางชั่วคราวไว้ข้างนอก เชื่อว่าจะได้ประจักษ์หลักฐานเพิ่มให้ อะไรที่ไม่จำเป็นต้องไปถกเถียงก็ให้หยุดไว้
ในโลกนี้นอกเสียจากชีวิตที่ไม่มีทางกลับมาได้อีก นอกนั้นล้วนมีทางหันกลับมาได้ เป็นทางคู่ขนานที่สามารถเดินไปได้ ชีวิตมีไม่ถึงร้อยปีทำไมชีวิตจึงต้องลำบากไปเจ็บทุกข์จนสูญเสียคุณค่าของชีวิตไป สู้ถอยหลังสักก้าวหนึ่งมาคิดเพื่อตัวเอง มาคิดเพื่อผู้อื่น ความสุขแม้จะไม่เพิ่มขึ้นเพราะเหตุนี้ก็ตาม แต่ความเจ็บทุกข์ก็ลดน้อยลงได้ด้วยเหตุนี้ ความหมายของคติธรรมนี้ ย่อมมีความหมายสภาพนี้
