เดรัจฉานก็มีปัญญารับธรรม

         ในสมัยราชวงศ์หน้ำปักเชี้ยว มีพระสงฆ์อาวุโสรูปหนึ่งนามว่าเจ็งอัว บำเพ็ญพุทธธรรมอยู่กลางเขาเฮ้งอก เคร่งในศีล มีวิริยะอุตสาหะมาก ด้วยเหตุนี้จึงมีคฤหัสถ์และหมู่สงฆ์มานมัสการเยี่ยมเยือนอยู่เสมอ โดยปกตินอกจากการบำเพ็ญฌานสมาธิแล้วก็จะบรรยายธรรมเป็นหลัก               

               วันนี้อาจารย์กำลังเตรียมจะบรรยายธรรม เรื่องนิพพานสูตร ขณะที่อธิบายไว้ข้อธรรมอยู่นั้น พลันก็มีไก่ป่าเพศเมียตัวหนึ่งบินเข้ามาในห้องบรรยาย แล้วก็หมอบนิ่งอยู่ใต้ธรรมาสน์ เอียงหัวเบิ่งตามาทางอาจารย์ อาจารย์ก็ไม่สนใจ ก็ได้แต่บรรยายต่อไปจนกระทั่งจบตอนที่ 1 ก็หยุดพักให้ลูกศิษย์และคฤหัสถ์ไปรับประทานอาหารเจ เมื่อทุกคนเข้าไปในโรงอาหารหมดแล้ว เจ้าไก่ป่าก็บินออกจากห้องบรรยายไปหากินบ้าง               

               ไม่นานนัก เมื่อการรับประทานอาหารเรียบร้อยแล้ว ก็กลับเข้าห้องบรรยายเพื่อฟังต่อ เจ้าไก่ป่าตัวนั้นก็บินกลับมาหมอบนิ่งอยู่ ณ ที่เดิม กลับไปกลับมาเช่นนี้จนกระทั่งอาจารย์บรรยายนิพพานสูตรจบตอนที่ 3 เจ้าไก่ป่าเพศเมียตัวนั้นก็ไม่บินกลับมาอีกเลย               

               ขณะที่พวกพระที่มาฟังธรรมกำลังวิพากวิจารณ์เรื่องไก่ป่าตัวนั้นอยู่ อาจารย์ก็พูดขึ้นว่า               

                “มันไม่เกิดเป็นคนแล้ว ไม่มาฟังธรรมอีกแล้ว มีอะไรน่าแปลกใจหรือ?”                 

                เรื่องนี้ผ่านไปสิบกว่าปี ตอนนั้นลูกศิษย์ทุกคนก็ลืมเรื่องนี้ไปหมดแล้ว มีวันหนึ่ง อาจารย์เจ็งอัวก็พาลูกศิษย์ชั้นนี้ออกเดินธุดงค์ไปเมืองอวกจิว ทันใดนั้นระหว่างทางก็พูดกับเหล่าลูกศิษย์ว่า เมื่อก่อนนี้เจ้าไก่ป่าตัวนั้นก็มาเกิดในหมู่บ้านนี้แหละ พวกลูกศิษย์ต่างฉงนไม่เข้าใจ อาจารย์ก็พาลูกศิษย์มาถึงประตูบ้านหลังหนึ่ง แล้วก็ร้องเสียงดังว่า               

                “ฉื่อตี ! ฉื่อตี !” (ฉื่อตี หมายถึง ไก่ป่าเพศเมีย) ร้องเรียกเพียง 2 คำเท่านั้นก็แลเห็นเด็กหญิงคนหนึ่งเดินออกมาจากบ้านพอเห็นหน้าอาจารย์เจ็งอัว ท่าทางเหมือนกับคนคุ้นเคยกัน แล้วก็ยกมือไหว้อาจารย์เชิญทุกคนเข้าไปในบ้าน พ่อแม่ของเด็กสาวรู้สึกแปลกใจ ในใจคิดว่า                 

          “ทำไมจึงมีพระสงฆ์ที่ไม่เคยรู้จักกันมาก่อน รู้จักชื่อของลูกสาว แล้วทำไมลูกฉื่อตีพอเห็นหน้าเขาก็ดีใจออกหน้าเช่นนี้?”                 

               แต่พ่อแม่ของเด็กสาวก็ต้อนรับด้วยความเคารพ เชื้อเชิญพวกเขาเข้ามาในบ้านแล้ว นำเอาอาหารเจมาถวาย เจ็งอัวจึงพูดกับพ่อแม่ลูกกสาวว่า “ลูกสาวของท่าน ทำไมจึงตั้งชื่อว่า ฉื่อตี ล่ะ?”                 

                พ่อของเด็กสาวก็ตอบว่า “เพราะตอนลูกเกิดมาใหม่ ๆ ผมบนหัวเหมือนขนไก่ป่า และก็เป็นลูกผู้หญิงด้วย ด้วยเหตุนี้จึงเรียกเธอว่า ฉื่อตี”                 

               อาจารย์เจ็งอัวฟังแล้วก็หัวเราะเอิกอ๊าก แม่ของเด็กสาวก็ถามต่อว่า “ไต้ซือ ทำไมจึงรู้จักชื่อเล่นของเธอว่า ฉื่อตี ล่ะ?”                 

               อาจารย์เจ็งอัวก็เล่าเรื่องเมื่อสิบกว่าปีก่อน ขณะที่บรรยายธรรมเรื่องนิพพานสูตรอยู่นั้น มีไก่ป่าเพศเมียตัวหนึ่งมาฟังธรรม เล่าตั้งแต่ต้นจนจบ พอเด็กสาวได้ฟังเรื่องราวของตนเองเช่นนั้น ก็รู้สึกให้ซาบซึ้งยิ่งนัก จึงคุกเข่าต่อหน้าพ่อแม่ขออนุญาตให้เธอได้ออกบวช พ่อแม่ของเด็กสาวก็อนุญาต อาจารย์เจ็งอัวพร้อมลูกศิษย์ พักอยู่ที่บ้านเธอชั่วระยะเวลาสั้น ๆ               

               ต่อมา อาจารย์เจ็งอัวก็ได้บรรยายนิพพานสูตรให้แก่ฉื่อตี ภายหลังฉื่อตีฟังจบ ก็สามารถเข้าใจในความหมายได้ดี จดจำได้ไม่ลืม เมื่อบรรยายมาถึงตอนที่ 7 ฉื่อตีก็ไม่อาจจำได้ แม้ฟังก็ยังไม่เข้าใจ ต่อมาอาจารย์รุ่นหลัง ๆ พอได้อ่านนิทานเรื่องนี้แล้วก็ถอนใจพูดว่า               

                “น่าเสียดาย !  น่าเสียดาย ! อาลัยวิญญาณไม่อาจรับธรรมได้”                 

               ขยายความ : นิทานเรื่องนี้ เพียงสามารถฟังธรรมได้ก็มีอานิสงส์ได้เกิดเป็นคน ไม่เพียงยืนยันว่าสัตว์เดรัจฉานก็มีปัญญา สามารถฟังพุทธธรรมได้ แต่ก็ไม่สามารถจะปลูกเมล็ดธรรมได้ เพราะไม่สามารถเข้าใจธรรมที่ลึกซึ้งได้               

               การปลูกเมล็ดธรรม หมายถึง การสามารถรับเมล็ดธรรมแห่งพุทธธรรมอันเป็นสัจธรรมได้ ฉื่อตีขณะเป็นสัตว์เดรัจฉาน อาลยวิญญาณสามารถรับฟังได้เพียงนิพพานสูตร 3 ตอนเท่านั้น พอเกิดเป็นคนก็รับได้ถึง 6 ตอน ลึกซึ้งไปกว่านั้นก็ไม่อาจรับได้ ดังนั้นจึงไม่สามารถเข้าใจพุทธธรรมที่ลึกซึ้งได้