ปรัชญาปรมิตาหฤทัยสูตร

ตั้งเอ่าฮั้ว

       “ปรัชญา”   เป็นภาษาสันกฤตของอินเดีย หมายถึงปัญญาซึ่งปัญญานี้ไม่ใช่ปัญญาธรรดา ดังจะได้อธิบายต่อไป

         1. ปรัชญา  ปัญญานี้ หมายเอาความเข้าใจหลักบรมธรรมในพุทธธรรม เข้าใจในสัจธรรมแห่งโลกธรรมทั้งสิบทิศ เมื่อไม่ปล่อยวางก็จะส่องฟ้าสว่างทั่วปฐพี เมื่อเก็บก็เหมือนดังเมล็ดฟักทองย้อนเห็นหน้าตาเดิมของตนเอง รู้ถ่องแท้ถึงการเกิดดับของชีวิตสืบถือมูลกำเนิดของจักรวาล ศึกษาถึงที่มาที่ไปของมนุษย์ สิ่งที่ทำสิ่งที่มุ่งหวังล้วนเพื่อผลประโยชน์ของสรรพสัตว์เห็นทะลุถึงอุปทานทั้งปวง จนกว่าบุญกุศลจะเต็มเปี่ยม จึงตรัสรู้แท้จริง

         2. โลกปัญญา หมายถึงผู้มีวิสัยเฉลียวฉลาด ไม่ว่าในเชิงดนตรี หมากเกม การศึกษา เขียนภาพมีผลงานละเอียดเป็นเลิศในศิลปทั้งมวลจะเป็นนักแสดง รูปศิลปะ นักค้นคว้า....เป็นต้น ปัญญาเหล่านี้สามารถนำมาใช้แต่ในโลกนี้ จะเป็นทางดีก็ได้เป็นทางร้ายก็ได้ ทางดีก็ยังผลประโยชน์แก่มวลมนุษยชาติ ในทางร้ายก็ก่อให้เกิดความวุ่นวาย สงครามขึ้น ต่อเมื่อโลกนี้สูญสลายปัญญานี้ก็ใช้ไม่ได้แล้ว

         ”ปรมิตา” ความหมายคือฝั่งโน้น ผู้ยังหลงก็อยู่ฝั่งนี้ ผู้สว่างก็อยู่ฝั่งโน้น ชาวโลกหากมีจิตที่หลง ยึดเอาสี่มหาภูติของร่างกายเป็นของแท้ แย่งชื่อหาประโยชน์ คิดวางแผนนับร้อยปี เฉกเช่นนี้คือผู้ยังอยู่ในฝั่งนี้ ยังเรียบง่ายเกิดดับไม่สิ้นทุกข์ หากมีสรรพสัตว์ที่ฝั่งนี้เกิดรู้สึกตัวตื่นยอมรับว่าในโลกนี้ล้วนเป็นมายา จะอยู่หรือเคลื่อนไหวไม่ขึ้นอยู่กับคน เหมือนดวงจันทร์ในน้ำไม่มีน้ำก็ไม่มีจันทร์คือไม่มีสภาวะที่แท้จริง มาฟังพุทธธรรมก็เหมือนแสวงหาเรือที่ใช้ข้ามฟาก ตั้งใจมุ่งมั่นจะขึ้นฝั่งโน้น การไปยังฝั่งโน้นขณะยังหลงอยู่ก็ต้องให้อาจารย์ช่วย เมื่อรู้แจ้งแล้วก็ช่วยตนเอง เอาปัญญาแท้ออกมา ผู้อื่นลำบากก็ใช้แรง พุทธกล่าวว่า “ข้ามแม่น้ำต้องใช้แพ ถึงฝั่งไม่ต้องใช้เรือ” พุทธธรรมคือเรือควรอาศัยพุทธธรรมเพื่อให้ถึงสัจธรรมก็เพื่อให้ถึงฝั่ง

         ”ใจ” เป็นศูนย์กลางของจักรวาล คนก็มีใจ โลกธรรมทั้งสิบทิศ พุทธภูมิ ยมโลก ก็ล้วนใจเป็นผู้สร้าง ใจแท้ก็คือจิตตน จิตแท้เป็นมูลกำเนิดแปดหมื่นสี่พันธรรมขันธ์ล้วนอยู่ที่ใจหนึ่งนี้ทั้งสิ้น

         ศากยมุนีพุทธเจ้าตรัสว่า “ใจเกิดธรรมทั้งหลายก็เกิด ใจดับธรรมทั้งหลายก็ดับ” อริยเจ้าสอนคนให้เก็บใจนั้น ก็จะสามารถสว่างใจเห็นจิตแต่เพราะคนไม่เชื่อว่าใจคือพุทธะ จึงคอยไล่จับสภาวะให้สว่างใจ ไม่ยอมที่จะบำเพ็ญใจ สำเร็จเป็นพุทธก็ใจนี้ หมื่นสภาวะล้วนใจมุ่งหวัง คุณธรรมโบราณว่า สามจุดเหมือนรูปดาว เสี้ยวขวางคือจันทร์ เกิดมาเป็นร่างขนก็ได้ตามใจนี้ จะเป็นกพุทธก็สุดแต่เขา “หากพื้นจิตของคนเลวมากก็จะเต็มเปี่ยมไปด้วยโทษอาญา สักวันหนึ่งก็เข้าสู่วิถีเดรัจฉาน.....ใส่เขา ไปถึงตอนนั้นก็ทุกข์ยากที่จะสิ้นสุด หากใจหมั่นฝึกพุทธะให้ความสะดวกแก่คนทั่วไป ใจคนกับเข้ากับใจฟ้าก็จะปรากฏเป็นกายพุทธะ

         ”สูตร” หมายถึงทาง เป็นเส้นทางกลับบ้านสู่พุทธภูมิเป็นหนทางที่มนุษย์ต้องฝึกเดิน หนทางนี้มีทั้งไกลและใกล้ ใจหลงก็ไกล ใจแจ้งก็ใกล้อยู่เฉพาะหน้า พูดอีกแนวหนึ่งว่า “สูตร” คือโอวาทที่นักปราชญ์ในอดีตชี้แจงแก่คนถึงทางแท้จริงที่จะหลุดพ้นทะเลทุกข์ไปยังฝั่งโน้น

         ผู้ฝึกฝนได้สิ่งนี้ อิงธรรมเดินตรงไม่กังขา ที่สุดก็มาถึงบ้านตรงเวลากลัวแต่ว่าผู้เดินจะเดินทางผิด ใจแสวงแต่ข้างนอก วิ่งสู่เส้นทางขวางเกิดใจแบ่งแยก หรือเกิดใจอิจฉาริษยา ใจเย่อหยิ่งยกตนตลอดจนใจฟั่นเฟือน

         สรรพสัตว์มีหมื่นใจ พุทธธรรมก็มีหมื่นขันธ์ หมื่นธรรมจะรักษาใจทั้งปวง ก็จะมีอิสระเกษมศาน สูตรเล่มหนึ่งมาถึง ใจก็เป็นอิสระสำราญ