10 ขั้นตอนการพัฒนาจิต ฝึกราบคาบ

แปลโดยท่านพุทธทาส

ใต้พฤกษ์พุ่ม          ลุ่มธาร                   ที่เชิงเขา

ปล่อยเจ้าวัว          เที่ยวได้                  ไม่ต้องล่าม

ครั้นเย็นฉ่ำ            จะคืนเหย้า            เข้าเขตคาม

มีวัวตาม                ต้อยติด                  สนิทใจ

มาถึงขั้นนี้ก็เลิกการผูกล่ามได้แล้ว กลางวันปล่อยให้วัวเที่ยวตามใจชอบ ตกเย็นก็มาหาเจ้าของและเดินตามกลับบ้าน นี้หมายความว่าบัดนี้แม้จะปล่อยให้จิตรับอารมณ์เป็น รูป รส กลิ่น เสียง สัมพัส อันใดตามใจชอบบ้างก็ไม่มีการหลงติดมัวเมาหรือยึดมั่นในอารมณ์นั้นๆ ยังคงมีสติอยู่ในรองในรอยของธรรมะอยู่ตามเดิม แม้จะเผลอไปสักแวบหนึ่งก็จะกลับมาสู่ร่องรอยได้ พุ่มพฤกษ์สนุ่นนี้อยากให้ถือเอาความหมายว่าสวยสลวยเพราะเป็นไม้มีกิ่งใบไหวเฟื้อยเสมือนอารมณ์ต่างๆ เหล่านั้นมีสีเขียวขจีคือความสดชื่นอย่างน่าจับใจ มีลำห้วยเก่าๆ หมายถึงความครึ้มเยือกเย็นแห่งความสงบ การปล่อยวัวให้เที่ยวได้โดยอิสระ หมายถึงความไว้วางใจในจิตเต็มที่แล้วว่าทำอย่างไรเสียก็จะไม่เกิดเป็นพิษขึ้นมาอีก หมอกสีมอที่ปกคลุมทั่วท้องทุ่งเป็นสัญลักษณ์ของยามเย็น ซึ่งบัดนี้วัวรู้กาละเทศะดีแล้วเมื่อเสร็จเรื่องเที่ยวหรือการงานก็รู้จักเดินตามเจ้าของกลับบ้าน เหมือนดังคนเมื่อเสร็จธุระกิจการงานแล้วก็แสวงหาควาามสงบด้วยธรรม ตามร่องรอยของธรรม บัดนี้จิตติดธรรมเหมือนวัวติดเจ้าของ เป็นอันปลอดภัย

จงสังเกตในภาพว่า วัวเกิดความขาวไปถึงตะโพกแล้วเป็นสัญลักษณ์ของการไม่อาจจะถอยกลับไปสู่ความดำอีกต่อไป มีแต่จะขาวผ่องเรื่อยไปจนถึงที่สุด ส่วนผู้ฝึก็ยังมีเชือกและแส้ถือยู่ในมือ ซึ่งแสดงถึงความเป็นผู้ไม่ประมาท