อย่าคบคนพาล

บันไดขั้นแรก ที่จะก้าวขึ้นไปสู่ความสุขนั้น จะต้องตั้งต้นกันที่ “การไม่คบคนพาล” ให้ได้เสียก่อน เพราะถ้าชั้นนี้ก้าวผิดหรือทำไม่ได้ แม้ว่าจะประกอบเหตุใดๆ ที่จะให้ได้พบความสุข ก็จะพบได้ยาก หรือไม่อาจจะพบได้เลย การไม่คบคนพาล จึงเป็นด่านแรก ที่จะไขประตูไปสู่ความสุข

คนพาล คือ คนชั่ว คนทุจริต คนหากินทางผิดกฎหมายและผิดศีลธรรม ก่อให้เกิดความเดือดร้อนวุ่นวายทั้งแก่ตนเองครอบครัวและสังคมส่วนรวม

คนพาล มีหลักพอสังเกตได้ คือ มักคิดชั่ว พูดชั่ว และทำชั่วอยู่เนืองนิจ แม้ว่าเราจะไม่รู้ความคิดของคนพาลแต่เราก็ย่อมจะตัดสินความเป็นพาลของคนได้ ที่การแสดงออกมาทางกายหรือวาจานอกจากนี้ เรายังสามารถดูลักษณะที่แสดงออกแห่งความเป็นคนพาล หรือคนชั่วอีกประการหนึ่ง คือ การชอบคบแต่คนชั่วด้วยกันการคบคนพาลมีทุกข์ โทษ และภัยมาก ในมงคล 38 คือทางก้าวหน้าของชีวิตนั้น ท่านได้ระบุการไม่คบคนพาลไว้เป็นอันดับแรก เปรียบเหมือนบันไดขั้นแรกของชีวิต ถ้าก้าวขั้นนี้ผิดพลาดขั้นอื่นๆ ก็ย่อมจะต้องพลาดหรือผิดตลอดไปการคบคนพาลนั้น แม้ว่าเราจะไม่คบถือสนิทสนมด้วยแต่ก็ย่อมเป็นที่ระแวง หรือรังเกียจของคนดี และการได้ใกล้ชิดกับคนพาลนั้นแม้ว่าในระยะแรก ๆ เรานึกรังเกียจเขา แต่เมื่อได้เข้าใกล้ชิดกันนานๆ ไปใจก็ย่อมจะยินดีในความเป็นพาลนั้นตามลำดับตรงกับสุภาษิต (27/408) ว่า “คบคนเช่นใด ก็ย่อมเป็นเช่นคนนั้น” และพุทธภาษิต (27/1 42) อีกแห่งหนึ่งว่า “ผู้คบคนเลว ย่อมพลอยเลวลง” 

ดังนั้น สูตรแห่งความสุขข้อแรก เป็นข้อที่มีความจำเป็นสุดยอด ที่จะต้องปฏิบัติให้ได้ คือต้องงดเว้นให้ห่างไกลกับคนพาลให้ใด้ ต้องตัดสัมพันธ์ให้ขาด ไม่ว่าทางตรงหรือทางอ้อมก็ตามอย่าได้ทอดไมตรีให้เลย เพราะจะนำเอาแต่อัปมงคลมาให้ ทั้งระยะสั้นและระยะยาว

ที่สำคัญสุดยอด ที่ไม่ควรจะมองข้ามไปก็คือ อย่ามัวไปเพ่งมองความพาลที่คนอื่นฝ่ายเดียว ให้ระวังใจเราเอง มันจะเป็นพาลเสียเอง เมื่อจิตของเรามันเป็นพาลเสียเองแล้ว คนหมดทั้งโลกนี้ก็ไม่มีใครจะช่วยเราได้ฉะนั้นจงหมั่นตรวจสอบ หมั่นพิจารณาดูจิตของตนเองว่ามีเชื้อสัมมาทิฐิอยู่มากน้อยเพียงใด ? สังเกตได้จากความนิยมที่จิตมันแสดงออกก็คือถ้าจิตนิยมชมชอบในคนดี ในความดี หรือคนทำดีก็แสดงว่าจิตมีเชื้อของสัมมาทิฐิควรจะหล่อเลี้ยงเอาไว้แต่ถ้าจิตเกิดนิยมชมชอบในความชั่วหรือคนชั่ว ก็ให้เร่งระวังว่าเชื้อมิจฉาทิฐิ กำลังลุกลามเข้ามาสู่ใจแล้ว จงรีบกำจัดหรือชำระล้างเสียด้วยพระธรรมโดยเร็วเถิด ขืนปล่อยไว้จะเป็นมารทำลายความสุขเสียเอง โดยที่ไม่มีคนอื่นมาทำให้

คบคนดี มีแต่ความเจริญ

คบคนเช่นใด  ย่อมเป็นคนเช่นนั้น